Coverfoto van Ootmarsum-Dinkelland
Bij het inluiden van de lentemaanden hoort het Paasfeest. Deze feestdag brengt vele verschillende soort tradities en rituelen met zich mee. Van de wedstrijd eieren eten tot eiertikken en de paasvuren. Ze behoren tot ons Overijssels immaterieel erfgoed.
Paasvuren
Ootmarsum
In verschillende Overijsselse dorpen en steden maken inwoners ieder jaar weer een paasvuur. Maar het paasvuur zelf is niet de hele traditie, er gaat veel meer mee gepaard. Dit is wat Stichting tot Bevordering en Instandhouding van de Paasgebruiken in Ootmarsum duidelijk probeert te maken.
Al bij de eerste zondag van de Vasten komen de zes ‘poaskearls’ bijeen. De jongemannen organiseren het hele paasgebruik. Van deze unieke traditie wordt eigenlijk nooit iets opgeschreven, maar wordt mondeling doorgegeven.
Ze hebben alle zes verschillende taken die ze moeten vervullen. Sommigen moeten naar de beheerder van het landgoed Het Springendal om vergunning te vragen op paaszaterdag hout te halen. Anderen vragen vrachtboeren of zij er voor willen zorgen dat het hout naar de paasweide wordt gebracht. De taken gaan maar door, totdat het Paasweekeinde aanbreekt.
Op de eerste paasdag komen de poaskaerls bijeen en dan worden voor het eerste beide paasliederen, Christus is opgestanden en Alleluja, gezongen. Rustig wandelend en onder het zingen van de twee paasliederen gaat de lange slinger door de straten en steegjes, over pleinen en zelfs door enkele gebouwen. Dit eindigt op de markt, en na de laatste liedjes gaan mensen naar huis om eieren te eten. In sommige gezinnen gebeurt dat in wedstrijdvorm: wie kan de meeste eieren op?
Tegen half negen is het op de ‘poaskaamp’ rond de stapel hout een drukte van belang. Daar steekt de oudste poaskearls de bos stro aan en trekt zich dan terug. Het paasvuur betekent het verdrijven van de winterse duisternis en de vreugde om de naderende lente. Nadat het vuur is gedoofd gaan bezoekers en poaskearls naar huis of naar een andere bestemming.
Denekamp
Ook de paasgebruiken in Denekamp bestaan uit een aantal onderdelen. Deze worden door Judas en Iskariot aangevoerd, twee jongen mannen die de eer hebben voorop te gaan in de traditie. Deze taak rouleert, waarbij de Iskarot de nieuweling van het stel is en de Judas de Iskarot van het jaar ervoor.
Het eerste onderdeel is het eier gadder’n op palmzondag. De Denekamper jeugd verzamelt zich bij de Sint-Nicolaaskerk en gaan onder aanvoering van Judas & Iskariot rond in het dorp. Door hen worden eieren en geld verzameld waarmee de onkosten van de paasgebruiken worden gedekt.
De Denekamper mannen gaan op paaszaterdag bij de kerk paashout halen. Onder leiding van Judas & Iskariot gaan ze naar het bos om dit hout te verzamelen. Met dit hout wordt op de paasweide het paasvuur opgebouwd.
Na een heel aantal vervolgstappen is het op de avond van paaszondag tijd om het paasvuur aan te steken. In voorbereiding worden de mensen aangesproken door Judas & Ikariot, die steeds om de beurt spreken. Tijdens het branden van de ton en het paasvuur wordt onder het zingen van de Denekamper paasliederen rond het vuur getrokken. Als daarna ook het paasvuur dooft, komt de paastraditie voor het betreffende jaar ten einde.
Eiertikken
Op Tweede Paasdag vindt in Ommen al ruim honderd jaar de traditie plaats van eiertikken. Een grote groep mensen verzamelt zich op een centraal plein. Grote kisten met gekookte eieren worden aangevoerd. Die massa’s aan eieren worden verkocht aan het publiek. Na een startsein gaan de deelnemers met elkaar een ei tikken: degene wiens ei als eerste stuk gaat heeft verloren en moet het ei inleveren bij de tegenstander.
De traditie begon met een eierenverkoper die rond Pasen zijn handel niet kwijt raakte. Hij bedacht het tikken van de eieren om zijn eieren aan voorbijgangers te slijten. Door de familie van deze eierenverkoper wordt de traditie in ere gehouden. De familie Martens!
Deze traditie trekt 350 tot 400 mensen in de ochtend op Tweede Paasdag. Dan worden er rond de 2000 eieren verkocht aan allemaal verschillende generaties. Het doel van het instandhouden van deze gebeurtenis is het verbinden van generaties op een speelse manier.
Wat is Immaterieel Erfgoed?
Immaterieel erfgoed zijn gewoontes, kennis en praktijken van vandaag, die mensen van vroeger hebben gekregen en willen doorgeven aan toekomstige generaties. En naarmate tijden veranderen, verandert immaterieel erfgoed mee. Wil je meer weten over wat Immaterieel Erfgoed en wat het precies inhoudt?
