Het is de missie van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem om bezoekers te vertellen over het gewone leven in Nederland in de afgelopen eeuwen. Ook levend, immaterieel erfgoed hoort hierbij. Eind december 2024 opende het museum daarom een geheel nieuwe tentoonstelling over immaterieel erfgoed in Nederland. Deze tentoonstelling is een initiatief van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN), dat een onderdeel is van het Openluchtmuseum.
Samenwerking met gemeenschappen
De expositie geeft antwoord op vragen als: wat is immaterieel erfgoed en waarom vinden we het waardevol? Ook is veel aandacht voor de wijze waarop immaterieel erfgoed mee verandert met de tijd. Dat is namelijk een belangrijk kenmerk van deze vorm van erfgoed; net als alles wat leeft, passen gewoontes en tradities zich aan.
Om de drie hoofdthema’s goed in beeld te kunnen brengen, besloot het KIEN om samen te werken met een groot immaterieel erfgoedgemeenschappen. In overleg met deze gemeenschappen werden de tentoonstellingsteksten gemaakt en de objecten gekozen. Ook leverden zij beeld- en geluidsfragmenten aan.
Overijsselse tradities
In de expositieruimte zijn drie open vitrinekasten geplaatst, die elk zijn opgedeeld in vakken. In ieder vak ligt een object dat bij een specifieke traditie hoort. Sommige tradities kennen we in het hele land: in het vak van schaatsen op natuurijs ligt een paar oude schaatsen en in het vak van de tuinvogeltelling staat een verrekijker.
Andere tradities zijn wat meer streekgebonden. Zo heeft ook het Nedersaksische dialect een eigen vakje gekregen. Hierin is een tegeltje geplaatst met de tekst: Loat mèr kuul’n, ’t löp wa los. En in het vakje van de paasvuren liggen werkhandschoenen. Opvallend is dat de meeste objecten niet uniek of heel bijzonder zijn. Zij zijn duidelijk bedoeld om de tradities te illustreren, verhalen te vertellen. Ook beeldmateriaal, zoals foto’s en films, ondersteunen de verhalen over de tradities.
Heersink Huis voor Immaterieel erfgoed
De tentoonstelling is te vinden op de eerste verdieping van de Houtloods in het museumpark en zal daar de komende tien jaar blijven staan. De naam Het Heersink Huis voor Immaterieel erfgoed heeft de expositie te danken aan Marnix Heersink, liefhebber van immaterieel erfgoed en trouwe donateur van het Openluchtmuseum.
FestIEval
In november 2024 won het Openluchtmuseum de VriendenLoterij Museumprijs. De prijs bestond uit een geldbedrag waarmee het museum vanaf 2026 een jaarlijks terugkerend festIEval wil gaan organiseren. Een evenement voor immaterieel erfgoed uit het héle land. En een plek waar door co-creatie gemeenschappen hun erfgoed presenteren en het publiek kan participeren door demonstraties en workshops.
Directeur van het KIEN Sakia van Oostveen zegt hierover: ‘We nodigen alle erfgoedgemeenschappen en beoefenaren van harte uit om ook hun erfgoed te presenteren tijdens dit festIEval.’ Meer informatie over het festival volgt in de loop van 2025.
Bezoeken
Wil je de expositie over immaterieel erfgoed in het Heersink Huis bezoeken? Kijk dan op de website van het Openluchtmuseum voor openingstijden en bezoekersinformatie.
