In 2025 is het precies tweehonderd jaar geleden dat een aanhoudende noordwesterstorm Nederland teisterde. De dijken begaven het. De Watersnoodramp van 1825 trof verschillende provincies. Maar vooral Friesland en Overijssel werden het zwaarst getroffen. In het kader van het herdenkingsjaar zijn in beide provincies verschillende initiatieven om verhalen en bronnen over deze ‘vergeten ramp’ bij elkaar te brengen.
De dijken langs de Zuiderzee, de IJssel en het Zwarte Water braken als gevolg van de extreme stormvloed op meer dan zestig plekken door. Het kolkende water eiste honderden slachtoffers. Complete veestapels en duizenden boerderijen en andere gebouwen werden weggespoeld of ernstig beschadigd. De stormvloed van 1825 wordt gezien als de grootste natuurramp van de negentiende eeuw in Noordwest-Europa.
Overijssel: Project 1825- de Grootste watersnoodramp?
Bijna tweehonderd jaar na dato is de stormvloed van 1825 bijna een vergeten ramp in ons collectieve geheugen. En dat terwijl de watersnood met het oog op de klimaatopgaven van het heden en de toekomst juist ontzettend relevant en actueel is. Met een voorspelde zeespiegelstijging van één tot twee meter in 2100 is een goede waterbeheersing, zowel langs buiten- als binnendijken en rivieren, van cruciaal belang. Zo bleek ook weer tijdens de recente hoogwaterperiodes.
In Overijssel slaan het Oversticht, Stichting Overijsselacademie en Waterschap Drents Overijsselse Delta daarom de handen ineen voor het project ‘1825 – de grootste watersnoodramp?’. Het project bestaat uit drie onderdelen:
Archeologisch onderzoek
Het Oversticht gaat aan de slag met een archeologisch onderzoek. Met hulp van burgerwetenschappers wordt de manier van leven en de omgang met het water vóór 1825 voor alle inwoners van Overijssel letterlijk op de kaart (Storymap) gezet. Wat zeggen archeologische artefacten ons over het bestaan in de delta, hoe beïnvloedde de mens het landschap en welke resten zijn hiervan nog altijd zichtbaar?
Podcastserie
De opgehaalde verhalen worden verwerkt in een nieuw te maken podcastserie die de Overijsselacademie samen met Het Oversticht maakt over de watersnoodramp. Historici Martin van der Linde en Marieke van Zanten gaan in gesprek met lokale kenners en (cultuur)historici over de gebeurtenissen in 1825. Ook spreken ze met specialisten op het gebied van waterbeheersing en klimaatadaptie over de lessen die we nu nog steeds leren voor onze huidige omgang met het water. De vijfdelige serie zal in februari 2025 verschijnen op alle podcastplatforms.
Gemaal A.F. Stroink en hoogwaterkanon Blankenham
Waterschap Drents Overijsselse Delta wil 200 jaar na dato de aandacht vestigen op haar erfgoed op het gebied van waterveiligheid en het waterbeheer. De ramp was destijds aanleiding om het waterbeheer beter te organiseren. Voorlopers van het waterschap werden na 1825 opgericht, dijken werden versterkt, hoogwaterkanonnen opgesteld en plannen voor bemaling uitgewerkt. Om ook deze eeuw veilig te zijn achter de dijken, blijven aanpassingen – met zorg voor ons erfgoed en vanuit lessen uit het verleden – nodig. Onder meer door restauraties aan het monumentale gemaal A.F. Stroink en het hoogwaterkanon bij Blankenham.
Meehelpen?
Wil jij graag meehelpen bij een van deze activiteiten in Overijssel? Meld je dan aan als burgerwetenschapper bij Eva Kaptijn, regioarcheoloog bij Het Oversticht, via eva.kaptijn@hetoversticht.nl. Ken je bijzondere verhalen, voorwerpen, archieven, dagboeken of locaties die te maken hebben met de ramp van 1825? Geeft u die dan door aan Martin van der Linde, publiekshistoricus bij de Overijsselacademie, via m.vanderlinde@overijsselacademie.nl.
Kaart van overstroomde gebieden in Overijssel
Friesland: datawerkplaats Friesland in het teken van 1825
Veel Friese en Overijsselse erfgoedorganisaties hebben archiefstukken die gerelateerd zijn aan de watersnood van 1825. Om deze versnipperde informatie bij elkaar te brengen richt de Datawerkplaats Friesland zich de komende tijd op het bijeenbrengen van collecties over de watersnoodramp.
Onder begeleiding van experts kun je aan de slag met het digitaliseren en verbinden van je collectiestukken over de ramp. Als Overijsselse erfgoedorganisatie ben je van harte welkom om mee te doen en je bronnen over 1825 te delen! Ook als je geen stukken over 1825 in je collectie hebt, zijn de bijeenkomsten interessant:
- 23 oktober Cursus: Auteursrecht I in het Fries Museum in Leeuwarden
- 27 november Data-doe-dag Fryslân
- 10 december Cursus Auteursrecht II in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek
Meld jouw 1825- activiteit aan!
Besteed je met je museum, historische vereniging of stichting ook op enige manier aandacht aan de Watersnood 1825? Laat het ons weten via info@erfgoedplatformoverijssel.nl. Bij voldoende activiteiten openen we een themapagina in onze agenda!
