Wanneer je iemand uit Overijssel vraagt naar een paar typische Overijsselse tradities, is de kans heel groot dat de krentenwegge en het carbidschieten worden genoemd. En dat is niet voor niets. Beide tradities worden al tijdenlang van generatie op generatie doorgegeven in deze provincie. Inwoners van Overijssel zetten zich actief in om te voorkomen dat deze tradities langzaam verdwijnen. Dankzij hun inspanningen zijn beide tradities nu toegevoegd aan de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.
Een bijschrijving in deze inventaris helpt beoefenaars bij het levend houden van hun immaterieel erfgoed en gebeurt altijd op verzoek van de mensen die zich met de traditie bezighouden. Zo laten zij zien dat ze bezig zijn met het borgen van hun immaterieel erfgoed en dat ze werken aan de zichtbaarheid hiervan
Twentse krentenwegge
Bakkerij Schabbink uit Saasveld deed de voordracht voor de Twentse krentenwegge. In deze bakkerij wordt de krentenwegge nog op ambachtelijk wijze gebakken.
Nicole Schabbink vertelt: ,,De traditie en de symboliek van de krentenwegge is zo groot en belangrijk, die willen we niet verloren laten gaan. We willen de techniek van het bakken doorgeven aan jonge bakkers. Dat betekent dat we deze gaan beschrijven. We willen andere bakkers uit Twente betrekken bij onze plannen.
Ook hebben we contact met het onderwijs over het in de praktijk doorgeven van het ambachtelijk bakken. Toen we onderzoek deden naar de traditie, bleek het brood al in de tijd van de Hanze te hebben bestaan. We hebben contact met een bakker uit Duitsland die ook een soort krentenwegge maakt. Het is mooi om te zien hoever de traditie teruggaat en hoe grensoverschrijdend hij is.”
Onder de voordracht van de Twentse krentenwegge vallen zowel het ambachtelijk bereiden van het brood, als de tradities die daarbij horen.
Bekijk het filmpje van Twente FM:
Melkbusschieten in Kampen
Het is aan het Schuttersgilde uit Kampen te danken dat het melkbusschieten bijgeschreven is in de inventaris. In Kampen wordt op oudejaarsdag door de gehele gemeente van ’s morgens vroeg tot in de nacht met de melkbus geschoten. En dat op zo’n 55 schietlocaties binnen de bebouwde kom.
Het melkbusschieten is een sociale activiteit; de schutters bestaan meestal uit vrienden en families. Voor het melkbusschieten boren de schutters een gaatje in de bodem van een melkbus. Daarna wordt melkbus geladen met carbid en water en het deksel in de opening geplaatst. Nadat het deksel is verzwaard, wordt de melkbus op de grond op de zijkant gelegd en gaat de schutter er bovenop zitten.
Hij of zij plaatst voor stabiliteit en tegen de eventuele terugslag de voeten met de hakken tegen de bodem en controleert of de schietrichting vrij en veilig is. Daarna steekt de schutter de melkbus af door een aansteker te ontsteken bij het gaatje in de bodem. Er wordt met elkaar afgesproken om tegelijk of om de beurt te vuren.
De traditie heeft nog wel eens onder vuur gelegen, voornamelijk vanwege het veiligheidsaspect. In 2018 werd het Schuttersgilde opgericht om het melkbusschieten te borgen. Een belangrijk aandachtspunt voor hen is de veiligheid van de deelnemers en aanwezigen.
Help jij mee Overijssels immaterieel erfgoed zichtbaar te maken?
De samenstelling van de Inventaris Immaterieel Erfgoed wordt gecoördineerd door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. In 2012 ondertekende de Nederlandse regering het UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het inventariseren van het immaterieel erfgoed is een van de verplichtingen die hiermee samenhangt. Bij immaterieel erfgoed kun je denken aan feesten, rituelen en uitvoerende kunsten. Maar ook aan ambachten, spreken, zingen, vertellen, of kennis en gebruiken rondom natuur en universum
Beoefenaars van immaterieel erfgoed kunnen hun erfgoed zelf aanmelden voor het Netwerk Immaterieel Erfgoed. Dit is een overzicht van immaterieel erfgoed in Nederland, de betrokkenen en beoefenaars. Door je aan te melden laat je als immaterieel erfgoedgemeenschap zien dat je de eigen cultuuruiting of culturele activiteit ziet als immaterieel erfgoed. Je kunt je via www.immaterieelerfgoed.nl aanmelden voor het Netwerk. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland toetst vervolgens of de aanmelding aan de criteria voldoet.
Je immaterieel erfgoed borgen voor de toekomst
Wil je naast het zichtbaar maken van je ritueel of ambacht ook stappen zetten voor het behouden en borgen van dit immaterieel erfgoed? Dan kun je, na aanmelding in het Netwerk, een motivatie indienen voor bijschrijving in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland en het schrijven van een borgingsplan. Jaarlijks worden 15 nieuwe borgingspannen behandeld.
Meer informatie
Zie voor meer informatie over het borgen van immaterieel erfgoed voor de toekomst:
Of neem contact op via:
T+31 (0)26 35 76 113
