Stichting Lonneker Molen
Locatie: Lonneker, vlakbij Enschede (Overijssel)
Oprichtingsjaar: 2017
Erfgoed: ronde koren-beltmolen uit 1851 en bijbehorend molenaarsambacht
Vrijwilligers: vlnr Nicole, Jos, Frank, Marcel en Peter
Op een frisse lentedag spreken we met vrijwilligers Peter, Frank, Marcel, Nicole en Jos van Stichting Lonneker Molen. Over het erfgoed waar zij zich vol passie voor in zetten en hun motivaties om dit belangeloos te doen. We worden hartelijk ontvangen door bestuurslid Peter en zien de indrukwekkende molen direct in beweging komen. Onder het genot van een kopje koffie krijgen we een inkijkje in de wereld van de vrijwilligers van deze molenstichting.
De Molen
Vaste molenaar Frank legt enthousiast uit wat de Lonneker Molen zo speciaal maakt: “De Lonneker Molen is een ronde, stenen, koren-beltmolen.” Een wat? “De molen staat op een verhoging, wat het een beltmolen maakt. Dit maakt het malen van meel eenvoudiger. De molen heeft een ronde stenen romp, bedekt met een rietlaag, en maalt koren en graan. Vandaar de naam korenmolen.”
Hij vervolgt: “Deze combinatie zie je niet vaak in Nederland. De molen werd in 1851 gemetseld en is nu 173 jaar oud. Hij werd oorspronkelijk gebouwd in opdracht van Meneer Blijdenstein voor het maken van verf. Later werd de molen omgebouwd tot een korenmolen voor veevoer.”
De Stichting Lonneker Molen bestaat sinds 2017 en draait voornamelijk op vrijwilligers, De stichting kreeg de molen in erfpacht van de gemeente Enschede, met als opdracht de molen te beheren en in stand te houden. In 2020 onderging de molen een grote renovatie.
Marcel legt uit: “De molen moet veel draaien om goed te blijven. Onze jonge molenaar in opleiding, Remco, zegt altijd: ‘Anders gaan de kevers en houtwormen aan het werk.’ En daarbij: mensen stoppen ook eerder even bij een draaiende molen.”
“De kevers en houtwormen gaan aan het werk als de molen stilstaat.”
Nieuwe generaties betrekken bij het ambacht
Molenaars Frank, Marcel en Remco richten zich met name op het reilen en zeilen rondom de molen. Ook geven ze bezoekers van de molen graag een inkijkje in hun bezigheden.
Zo maakt het molenaarsteam er een persoonlijke missie van om ook hun passie voor het molenaarsambacht door te geven aan nieuwe, met name jongere generaties. Remco, de jonge molenaar in opleiding, begon al op zijn veertiende bij de molen. Frank herinnert zich: “Ik bood hem een stageplek aan. Diezelfde week kwam de 14-jarige Remco met zijn ouders aan, en hij is hier nooit meer weggegaan!” Frank vertelt met trots hoe de rustige Remco is opengebloeid en nu zelfs rondleidingen geeft. Voor Frank zelf geeft het op deze manier doorgeven van zijn vakmanschap veel voldoening.
Jongeren betrekken is belangrijk voor de stichting. “We doen het voor de jeugd,” zegt Frank. “We willen koste wat het kost onze kennis en expertise doorgeven aan jongeren en krijgen daar ontzettend veel energie van.”
Enthousiaste club
Nieuwe vrijwilligers komen vanuit uiteenlopende motivaties terecht bij de Stichting Lonneker Molen en bekleden uiteenlopende functies binnen de stichting. Zo is Jos vaak te vinden bij de molen en helpt als allround vrijwilliger bij allerlei hand- en spandiensten.
Marcel is molenaar in opleiding. Hij zocht met het oog op zijn naderende pensioen een nieuwe uitdaging: “Ik ben van jongs af aan al gefascineerd door molens, dankzij een molenaar die me jaren geleden enthousiast maakte. Het werken in teamverband vindt ik heel leuk en ik geef graag het plezier door aan anderen.” Momenteel is Marcel druk met molenaarsopleiding, zodat hij de molen in de toekomst zelfstandig kan draaien. Hij wordt hierbij geholpen door de ervaren molenaar Frank.
“De Stichting Lonneker Molen doet het voor de jeugd.”
Frank is al jaren bij de Lonneker Molen en begon bij de de stichting toen hij werkloos was: “Ik startte met kleine klusjes zoals gras maaien en wc’s schoonmaken. Uiteindelijk groeide ik door tot vaste molenaar en kreeg ik een contract. Eigenlijk ben ik heel eenkennig,” zegt Frank lachend. “Het leukste aan mijn werk is dat de hele wereld langskomt en ik ze iets bij kan brengen waar ze nog niets over weten.”
Betrekken van bijzondere doelgroepen
Om de molen letterlijk draaiend te houden probeert de stichting op creatieve manieren inkomsten te genereren. Dit doet ze onder meer door de verkoop van (pannenkoeken)meel- bij voorkeur gemalen in de Lonneker molen zelf. Het winkeltje onder de molen heeft daarnaast diverse andere ambachtelijke producten in het assortiment. De stichting werkt daarbij samen met lokale ondernemers.
Bijzonder is dat het inpakken van het meel gebeurt door mensen met een verstandelijke beperking. Vrijwilligster Nicole begeleidt met veel plezier het inpakwerk.
Nicole vertelt: “Dit doen we een aantal dagen per week bij de dagbesteding in de lokale Spar supermarkt. Alles wat in papieren zakken zit in het molenwinkeltje wordt in de molen gemaakt. Ik vind het mooi om te kijken wie je bij welke taak kan betrekken en probeer iedereen goed in zijn kracht te zetten.” Zo nu en dan is Nicole ook in de molenwinkel te vinden, waar ze met veel plezier de producten aan bezoekers te verkoopt.
Plannen voor de toekomst
Op de dagen dat de Lonneker Molen geopend is, stoppen aan de lopende band voorbijgangers en bezoekers even bij de molen. Ze spreken met de vrijwilligers, drinken een kopje koffie en bezoeken de molen en het bijbehorende winkeltje. De vrijwilligers genieten van de afwisselende ontmoetingen.
Om scholen en kinderen actief naar de molen te trekken, hebben de vrijwilligers een eigen educatieprogramma ontwikkeld. Nicole vertelt : “We ontvangen regelmatig groepen van verschillende basisscholen in de omgeving. De kinderen kijken dan eerst een film over de molen. Vervolgens gaan ze in groepen uiteen naar verschillende activiteiten, zoals graan malen, een speurtocht en zaadjes plakken. Bij dit laatste help ik zelf regelmatig. Aan het einde van de dag mogen de kinderen lekker pannenkoeken eten, gemaakt door Ria, met meel uit de molen.”
Het educatieteam bestaat uit zo’n 10 personen, die de groepen ontvangen, rondleiden en activiteiten begeleiden. Momenteel is de stichting druk bezig met het realiseren van een educatieruimte. Dankzij de tweede plaats in de Vriendenloterij Molenprijs van 2023 kan de Lonneker Molen een groter gebouw realiseren met voldoende faciliteiten om ook op koudere dagen groepen te kunnen ontvangen.
“We willen koste wat het kost het ambacht doorgeven aan jongeren, daar krijgen we ontzettend veel energie van.”
Uitdagingen
Hoewel het aardig lukt om met onder meer de winkelverkoop wat inkomsten te genereren, blijft met name het onderhoud van de molen een kostbare uitdaging. Het bestuur moet hierbij soms lastige keuzes maken. Nu de educatieruimte wordt gebouwd, worden andere noodzakelijke investeringen, zoals renovatie van de staart van de molen, even uitgesteld.
Ook vrijwilligers actief houden blijft soms moeilijk. “Vrijwillig betekent namelijk niet vrijblijvend,” zegt Frank. “We hebben ongeveer 30 vaste vrijwilligers en daaromheen een ring van 100 die af en toe bijspringen.” Nicole voegt toe: “Het is soms lastig om iedereen betrokken te houden, maar we proberen ze, net zoals de molen, goed in beweging te zetten en houden.”
Aanstekelijk enthousiasme
Ondanks deze uitdagingen zijn de vrijwilligers positief over de toekomst. De nieuwe plannen en voelbare passies werken aanstekelijk. Frank, Marcel, Nicole en Jos zijn in elk geval nog lang niet van plan om te stoppen met hun werkzaamheden voor de stichting. Frank: “De hele wereld komt hier langs, als je hier bezig bent hoef je helemaal niet op vakantie”
Vol van alle indrukken en met een zakje ambachtelijk gemaakt pannenkoekenmeel in de hand nemen we afscheid van deze enthousiaste groep vrijwilligers.
Meer weten?
Wil je meer weten over deze stichting lijkt het je leuk om de molen te bezoeken of als vrijwilliger bij de stichting betrokken te raken? Neem dan ook eens een kijkje op de website van de Stichting Lonneker Molen.
Documentairemaker Yannic Nierkens heeft een film gemaakt over de Twentse tradities. Zo komt Stichting de Lonneker Molen ook aan bod. Bekijk hier een fragment uit de documentaire gemaakt door Yannic:
Dit verhaal kwam tot stand in het kader van het project ‘Erfgoedvrijwilligers inspireren elkaar’ van Erfgoedplatform Overijssel. Binnen dit project leggen we de verhalen van Overijsselse erfgoedvrijwilligers en hun erfgoed vast. Niet alleen zetten we zo de vrijwilligers in het zonnetje en waarderen daarmee hun inzet. Maar hun verhalen en ervaringen kunnen ook anderen inspireren en motiveren. Dit project is mede mogelijk gemaakt met steun van het Cultuurfonds.
