Stichting Oald Heldern de Noaberschop
Locatie: Hellendoorn (Overijssel)
Oprichtingsjaar: 1967
Erfgoed: regionale ambachten zoals weven en houtdraaien, tentoonstelling van objecten en het organiseren van activiteiten.
Vrijwilligers: Joan Beune en Anki Veltien
In het hart van Hellendoorn vinden we Oald Heldern De Noaberschop, een stichting die zich inzet voor het delen van tradities en ambachten uit de regio. Het museum, genaamd Erve Hofman, is gevestigd in een karakteristieke boerderij en straalt een uitnodigende sfeer uit. Bezoekers kunnen hier oude technieken ontdekken en verhalen horen die door vrijwilligers met veel passie tot leven worden gebracht. Ook onderhouden ze een depot met duizenden historische voorwerpen en kledingstukken.
We ontmoeten vrijwilligers Joan Beune, beoefenaar van houtbewerking en textiele technieken, en Anki Veltien, bestuurslid en organisator van activiteiten. Samen geven ze ons een kijkje achter de schermen van deze bijzondere stichting.
Een levendig erfgoed
Joan vertelt enthousiast over het doel van de stichting: “Wij willen het verleden voelbaar maken. Dat doen we door oude ambachten te laten zien, zoals spinnen, weven, en houtdraaien. Maar ook door de tentoonstelling van objecten in het museum.” Anki vult aan: “Daaraan koppelen we verschillende activiteiten en workshops. We geven mensen de kans om zelf iets te maken, bijvoorbeeld een merklap of houten speelgoed. Dat maakt het tastbaar.”
Anki vertelt verder: “Onze kracht zit in het betrekken van de gemeenschap. Vrijwilligers vertellen de verhalen achter de objecten en technieken, en laten het ook echt zien. Zo leren bezoekers niet alleen over de objecten, maar begrijpen ze ook waarom het belangrijk is om ze te bewaren.”
De kracht van vrijwilligers
De stichting kan rekenen op meer dan 90 vrijwilligers, ieder met zijn of haar eigen expertise. Anki vertelt: “Het uitgangspunt is dat onze vrijwilligers kijken wat voor capaciteiten ze hebben. Hierdoor brengen ze unieke kennis en ervaring mee. Zoals Joan, hij is een meester in houtdraaien en demonstreert dat graag aan bezoekers. Anderen zijn bijvoorbeeld gespecialiseerd in textiel, borduurtechnieken of regionale geschiedenis. Ieder heeft zijn eigen talent. Zo heb je Tineke en Hannie, die steeds weer nieuwe thema’s bedenken voor de tentoonstelling in het museum. Of ons knieperties team, die elke woensdagmiddag knieperties bakken voor mensen uit het dorp. Als vrijwilligers doen we het samen, we kunnen niet bestaan zonder. Als bestuur kan je wel iets bedenken, maar het belangrijkste is de inzet van alle vrijwilligers.”
Joan knikt instemmend: “Het leuke is dat je je eigen passie kunt delen. Voor mij zijn dat textiele technieken en het houtdraaien, het ambacht van mijn opa dat ik zelf heb aangeleerd door aanwijzingen van mijn vader. Ik laat mensen graag zien hoe vroeger alles met de hand werd gemaakt.”
Anki is zelf altijd gek geweest op handwerken. Ze vertelt: “Toen ik geen werk meer had bij de Overijsselse bibliotheekdienst, kwam ik hier eerst voor allerlei klusjes, later ben ik gids geworden en nu zit ik in het bestuur. Ik kwam erachter hoeveel Stichting Oald Heldern doet, terwijl ik al 45 jaar in het dorp woonde!”
“Het leuke is dat je je eigen passie kunt delen.”
Doorgeven van het ambacht
Joan zijn passie is houtdraaien, het ambacht dat al generaties lang in de familie zit. Met de aanwijzingen van zijn vader en een hele hoop geduld heeft Joan dit ambacht onder de knie gekregen. “De draaibank van mijn opa staat hier nog steeds en is de draaibank waarmee ik het ambacht beoefen. Mijn vader deed weinig draaiwerk, maar zette de spinnenwielen wel in elkaar. Ook hielp hij af en toe mee om het grote wiel te draaien, zodat mijn opa zijn werk kon uitvoeren.”
Joan vertelt verder: “Bij de plaatsing van de draaibank in Erve Hofman kreeg ik het verzoek het ambacht te demonstreren. Dat werd een uitdaging, maar met aanwijzingen van mijn vader en met veel geduld is het gelukt; vooral het draaien van eikenhout werkte voor mij verslavend. In de lange vakanties tijdens mijn Delftse studie had ik voldoende tijd voor het draaien en de demonstraties; daarna was het niet meer te combineren met werk en gezinsleven. Het vergt simpelweg veel tijd.”
“Ik heb altijd gedacht als je een keer gepensioneerd bent, mag je ook wel iets onbezoldigd voor de maatschappij doen. Nu ben ik al even gestopt met werken en enthousiast aan vrijwilligers werk begonnen.” Joan ziet nog geen stoeten met mensen ontstaan om het vak te leren, maar als je een beetje aanleg hebt is het bijzonder mooi. “Bij mij gaat het er om, om te laten zien hoe het er in het verleden aan toe ging.”
“De draaibank van mijn opa staat hier nog steeds en is de draaibank waarmee ik het ambacht beoefen.”
Joan achter de draaibank van zijn opa, bezig met het ambacht houtdraaien.
Uitdagingen en kansen
Een belangrijke uitdaging is het vinden van nieuwe actieve vrijwilligers. Anki legt uit: “Het is moeilijk om jongere generaties aan ons te binden. Ze hebben vaak een druk leven en denken dat erfgoed saai is. Maar als ze eenmaal meedoen, zien ze hoe waardevol en leuk het kan zijn.” De stichting probeert jongeren te betrekken via scholen en sociale media. Joan voegt toe: “We merken dat er wel interesse is in oude ambachten, vooral als je het interactief maakt. Kinderen vinden het geweldig om zelf hout te bewerken of te leren spinnen.”
“Daarnaast proberen we actieve vrijwilligers tevreden te houden, we organiseren verschillende uitjes en activiteiten. Het is niet alleen het werk dat je doet, maar je doet het samen met een groep mensen. Dat contact onderling is heel belangrijk. De verbinding met de bezoekers, het vertellen over het verleden, dat geeft verbondenheid. Uit vrijwilligerswerk kun je zin halen, zowel voor jongeren als ouderen.”
Samenwerkingen
Hellendoorn is een actief dorp met een aantal verenigingen waarin veel samenwerking plaatsvindt. Anki vertelt: “Een voorbeeld is het Helderse Feest, waar de artiesten wel worden betaald, maar waar alles daaromheen – zoals de opbouw, bemanning en het schoonmaken – wordt verzorgd door vrijwilligers. Het laat zien hoe betrokken de gemeenschap is. Ook op het gebied van erfgoed is er samenwerking. Zo werken we regelmatig samen met erfgoedorganisaties, zoals de Historische Kring Hellendoorn-Nijverdal, waar we als partner bij betrokken zijn. Een mooi voorbeeld hiervan is een tentoonstelling over verbindingen, zoals spoorwegen, wegen en waterwegen.”
Een blik op de toekomst
Wanneer we Joan en Anki vragen naar hun visie op de toekomst, zijn ze hoopvol. Anki licht toe: “Over tien jaar hopen we een plek te zijn waar tradities niet alleen bewaard blijven, maar ook actief worden doorgegeven aan nieuwe generaties. Dat kan echter alleen met de inzet van enthousiaste vrijwilligers en de steun van de gemeenschap.” Ze benadrukt hoe belangrijk het is dat mensen betrokken raken:
“Het zou prachtig zijn als we in de toekomst meer vrijwilligers hebben. Toen jullie hier kwamen, wisten jullie bijvoorbeeld niet wat deze plek allemaal te bieden heeft. Ons advies aan nieuwe mensen is dan ook: kom gewoon eens kijken! Er gaat een wereld voor je open.”
Joan lacht: “Ik hoop dat mijn kleinzoon hier ooit hout staat te draaien. Het doorgeven van kennis en passie is waar het allemaal om draait.”
Meer weten of betrokken raken?
Lijkt het je leuk om Stichting Oald Heldern De Noaberschop te bezoeken? Of lijkt het je interessant om betrokken te zijn als vrijwilliger? Neem dan ook eens een kijkje op de website.
Dit verhaal kwam tot stand in het kader van het project ‘Erfgoedvrijwilligers inspireren elkaar’ van Erfgoedplatform Overijssel. Binnen dit project leggen we de verhalen van Overijsselse erfgoedvrijwilligers en hun erfgoed vast. Niet alleen zetten we zo de vrijwilligers in het zonnetje en waarderen daarmee hun inzet. Maar hun verhalen en ervaringen kunnen ook anderen inspireren en motiveren. Dit project is mede mogelijk gemaakt met steun van het Cultuurfonds.